W pierwszych dwóch miesiącach 2010 roku ruch turystyczny na świecie osiągnął 7 proc. wzrost. Największy napływ podróżnych odnotowały kraje Azji i Pacyfiku (+10 proc.) oraz Afryki (+7 proc.). Również w Polsce w ostatnich latach rośnie zainteresowanie wyjazdami do krajów tropikalnych. Niestety, jedynie 30 proc. polskich internautów odwiedzających egzotyczne regiony świata stosuje jakąkolwiek formę profilaktyki występujących tam chorób.
Światowa Organizacja Turystyczna (UNWTO) oblicza, że w ciągu ostatniej dekady liczba podróży międzynarodowych niemal podwoiła się.2 Szacuje się, że za kolejne dziesięć lat przekroczy ona 1,5 miliarda wyjazdów. Szczególnie wzrośnie zainteresowanie krajami rozwijającymi się – tymczasem w wielu z nich turysta ma do czynienia z niskim poziomem sanitarnym i zagrożeniem niebezpiecznymi chorobami.2
Zagrożenia zdrowotne dla turystów w tropikach
Według danych polskiego Instytutu Turystyki, Polacy powyżej 15. r.ż. w trudnym pod względem gospodarczym 2009 roku odbyli 6,3 mln podróży za granicę, połączonych z co najmniej jednym noclegiem poza granicami kraju. Z tej liczby co najmniej 300 000 wyjazdów dotyczyło Afryki, zwłaszcza takich krajów jak Egipt, Tunezja czy Kenia. Tymczasem wg Światowej Organizacji Zdrowia jest to region zagrożony występowaniem tężca, błonicy, duru brzusznego, wirusowego zapalenia wątroby (wzw) typu A i B, wścieklizny, a w przypadku Kenii dodatkowo malarii, żółtej febry (żółtej gorączki), zakażeń meningokokowych oraz cholery.
Specjaliści medycyny podróży nie pozostawiają złudzeń: wymarzona podróż w najdalszy zakątek świata może skończyć się poważnymi komplikacjami zdrowotnymi, a w najgorszym wypadku – zgonem.
„Podróże międzynarodowe niewątpliwie wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zdrowotnym, zwłaszcza w wypadku wyjazdów w regiony tropikalne i o niskim poziomie higieny. W Polsce w 2009 roku odnotowano trzykrotny wzrost zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Większość przypadków WZW A w naszym kraju to efekt zakażenia podczas wakacji w krajach rozwijających się m.in.: w cieszącym się dużym zainteresowaniem polskich turystów Egipcie. Poważnym zagrożeniem dla podróżujących do tropiku jest także malaria, czy dur brzuszny, występujący szczególnie często w Indiach i okolicznych państwach. Wszystkie te schorzenia łączy jedno: można im skutecznie zapobiegać poprzez odpowiednie przygotowanie do podróży” – mówi dr n. med. Agnieszka Wroczyńska z Krajowego Ośrodka Medycyny Tropikalnej w Gdyni.
Według szacunków amerykańskiej organizacji zdrowotnej CDC (Centers for Disease Control and Prevention) najczęściej występującymi schorzeniami w czasie miesięcznej podróży po krajach tropikalnych u turystów są: zakażenia pokarmowe i biegunka podróżnych (20-60 proc.). Ważny problem stanowi także malaria, wzw typu A oraz dur brzuszny. Wzw typu A jest jedną z najczęstszych infekcji w podróży, spośród tych, którym można zapobiegać poprzez szczepienia. Wśród chorób, które rzadziej dotykają turystów wymienia się, wirusowe zapalenie wątroby typu B, cholerę, chorobę meningokokową, czy też poliomyelitis. CDC zwraca jednak uwagę, że nawet, gdy ryzyko zakażenia się daną chorobą jest niskie, podróżni powinni zostać poinformowani o warunkach epidemiologicznych panujących w danym państwie, a także o właściwej profilaktyce przed wyjazdem. Należy pamiętać, że zebrane przez organizację dane nie uwzględniają istotnych czynników, potęgujących ryzyko zakażenia się niebezpiecznymi chorobami zakaźnymi, takich jak: ryzykowne zachowania w czasie pobytu za granicą, podział kraju, który zamierzamy odwiedzić na konkretne jednostki administracyjne, pora roku, czas trwania podróży i jej ogólny charakter. Problem z danymi, dotyczącymi występowania chorób charakterystycznych dla rejonów egzotycznych, polega również na tym, że u wielu turystów choroba objawia się dopiero po ich powrocie do domu. Ponadto ze względu na słabą infrastrukturę w wielu krajach, uniemożliwiającą właściwy przepływ informacji, dane te są niekompletne.6
Szczepienie służy bezpieczeństwu podróży
Oprócz zachowania odpowiedniej higieny i środków ostrożności, do podstawowych działań profilaktycznych należą szczepienia. Niestety, w Polsce wciąż nie są one zbyt popularne. Jak pokazują badania, tylko 30 proc. odwiedzających kraje egzotyczne poddało się szczepieniu przeciw tężcowi, 29 proc. – szczepieniu przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby, 21 proc. – przeciw żółtej febrze, 16 proc. – przeciw błonicy i poliomyelitis, a 10 proc. – przeciw meningokokom.3
Powodem niskiej wyszczepialności wśród polskich turystów jest przede wszystkim niski poziom wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia w krajach tropikalnych. Jak wynika z przeprowadzonych w ub. roku badań opinii publicznej, jedynie 25,3 proc. podróżników, którzy odwiedzili kraje egzotyczne w ciągu ostatnich 3 lat, udało się na konsultacje do lekarza medycyny podróży. Niewiele więcej, bo 1/3 planujących taki wyjazd, zamierzało skorzystać z pomocy specjalisty.3 Nie wszyscy też, bo tylko 53 proc. badanych, poszukiwało jakichkolwiek informacji na temat profilaktyki zdrowotnej przed podróżą, korzystając z takich źródeł jak ulotki, przewodniki podróżnicze czy Internet. Wśród najczęściej poszukiwanych przez podróżników informacji w serwisach internetowych znalazły się te dotyczące sposobu odżywiania i obchodzenia się z wodą (62 proc) oraz o obowiązkowych bądź zalecanych szczepieniach (58 proc.) i zagrożeniach związanych z występowaniem w danym regionie chorób (58 proc.)3
„Przed wyjazdem w kraje tropikalne lub rozwijające warto zasięgnąć opinii lekarza, który poinformuje pacjenta o aktualnej sytuacji epidemiologicznej w kraju, do którego turysta się wybiera, a także o niezbędnej profilaktyce czy zalecanych zachowaniach minimalizujących ryzyko zakażenia. Na pierwszą wizytę należy udać się co najmniej 6 tygodni przed planowaną podróżą. Wynika to ż faktu, że niektóre szczepienia ochronne należy powtórzyć, aby wytworzyć właściwą odpowiedź immunologiczną” – radzi dr n. med. Piotr Kajfasz z Instytutu Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Porady dla podróżujących
Podczas zwiedzania krajów rozwijających się warto pamiętać o rygorystycznym przestrzeganiu podstawowych zasad higieny. Zawsze przed jedzeniem należy myć ręce detergentem bądź mydłem, gdyż wiele chorób występujących w tropikach, takich jak: biegunka podróżnych, dur brzuszny, cholera czy wzw A, przenosi się właśnie drogą pokarmową. Warto też zwrócić uwagę w jakich warunkach sanitarnych przygotowywana jest żywność i upewnić się, że osoba która przygotowuje jedzenie ma możliwość zachowania odpowiedniej higieny. Nieodpowiednie warunki sanitarne, niehigieniczne przechowywanie żywności, a dodatkowo upał i wilgotne powietrze – wszystkie te czynniki przyczyniają się do wzrostu liczby patogenów, które pojawiają się w jedzeniu czy napojach. Dlatego zaleca się spożywanie wyłącznie przegotowanej lub butelkowanej wody oraz gotowanych lub obranych warzyw i owoców, aby zmniejszyć ryzyko biegunki, zakażenia wzw typu A, durem brzusznym czy choćby cholerą.
W tropikach turyści narażeni są też na kontakt z rozmaitymi owadami, które przenoszą niebezpieczne dla zdrowia choroby. Powszechnie występujące komary są nosicielami m.in.: żółtej febry, malarii, japońskiego zapalenia mózgu czy gorączki denga. Dlatego warto chronić się przed ich ukłuciami, ograniczając przebywanie na świeżym powietrzu między zmierzchem
a świtem, kiedy żerują komary przenoszące malarię, stosując środki odstraszające insekty czyli tzw. repelenty oraz korzystając z moskitier. Planując podróż w rejon występowania malarii należy także zastosować farmakologiczną profilaktykę tej choroby.
Podczas podróży, w szczególności w krajach tropikalnych, zawsze należy chodzić w obuwiu, gdyż nawet niewielkie zadrapania skóry zwiększają ryzyko zarażenia się tężcem oraz infekcji wywołanej przez pasożyty. Ponadto w niektórych rejonach dodatkowo na bosych turystów czyhają jadowite węże, pająki czy skorpiony. Niebezpieczny jest również kontakt ze zwierzętami, zarówno tymi dzikimi jak też żyjącymi w aglomeracjach miejskich. Niektóre zwierzęta mogą zachowywać się bardzo łagodnie i w najmniej oczekiwanej chwili zaatakować, zakażając zagrażającą życiu wścieklizną.
Więcej informacji na stronie www.szczepieniadlapodrozujacych.pl
1 Światowa Organizacja Turystyki, http://www.unwto.org/media/news/en/press_det.php?id=5912&idioma=E
2 dr n. med. Agnieszka Wroczyńska, dr n. med. Wacław Leszek Nahorski, Dynamika ruchu turystycznego w Polsce i na świecie oraz zagrożenia z nią związane
3 Gemius S.A., Active Pharma Sp. z o.o., Raport „Podróżnicy on-line”, 2009 rok
4 Instytut Turystyki, Warszawa, kwiecień 2010 r., http://www.intur.com.pl/statystyka.htm
5 Instytut Turystyki, Turystyczne wyjazdy zagraniczne Polaków, http://www.intur.com.pl/wyjazdy.htm#kraje
6 CDC, Online Edition of CDC Health Information for International Travel 2010 (The Yellow Book), http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2010/chapter-1/travel-epidemiology.aspx
Źródło: PR
Jan Zdrowotny, jest naszym specjalistą od różnych informacji medycznych, jest postacią wybitną w swojej dziedzinie. Jego głęboka wiedza i doświadczenie w medycynie czynią go cenionym ekspertem, zarówno wśród pacjentów, jak i kolegów z branży. Zdrowotny jest znany z umiejętności przekazywania skomplikowanych informacji medycznych w sposób zrozumiały dla szerokiej publiczności, co przyczynia się do lepszego zrozumienia i świadomości zdrowotnej w społeczeństwie. Jego praca ma istotny wpływ na poprawę jakości opieki zdrowotnej oraz edukację pacjentów w zakresie różnych zagadnień medycznych.
